Yəqin ki, bir çox insanlar sahib olduqları bank kartlarının üzərindəki rəqəmlərə, onların sayına fikir vermirlər və ya həmin rəqəmlərin hansı məna daşıdığı heç ağıllarına belə gəlmir. Bu səbəbdən faydalı olsun deyə bu barədə kiçik araşdırma edək.
Bank kartlarının üzərindəki istənilən məlumat təsadüfi deyil və hər birinin öz mənasi, təyinatı var. Bu məlumatlar içərisində ən çox sual doğuran kartın üzərindəki 16 rəqəmin mənasıdır. Həmçinin qabaqcadan onu da qeyd edim ki, bu rəqəmlərin mənasını hətta bankda çalışanların çoxu belə bilmir. Bir qayda olaraq, geniş yayılmış ödəniş sistemlərinin kartları 16 rəqəmdən ibarət olsa da 13 (Visa üçün xarakterikdir və uzun müddət əvvəl ayrı-ayrı regionlarda istifadə olunurdu) və 19 rəqəmli (əlavə olaraq qeyd olunmuş 3 rəqəm plastik kartın hansı kredit proqramına məxsus olduğunu əks etdirir) kartlara da rast gəlmək olar. Görünüşcə sadə görünən plastik kartlar üzərindəki nömrələr universal olaraq düşünülmüş və mürəkkəb alqoritmə malikdir. Daha sadə dildə izah etməyə çalışacam.
Tutaq ki, 16 rəqəmli bank kartınızın nömrəsi 1234 5678 9012 3456 –dır.
Kart nömrəsinin ilk rəqəmi:
1234 5678 9012 3456
Yəni, 1– kartın aid olduğu sektoru bildirir. İlk rəqəmin ifadə etdiyi mənalar:
1-2 hava yolları kartları üçün,
3 səyahət və əyləncə sektoru kartları üçün,
4 və 5 banklar və maliyyə təşkilatları üçün,
6 ticarət kartları və banklar üçün,
7 neft sektoru üçün,
8 telekommunikasiya sektoru üçün,
9 milli təyinatlar üçün,
Kart nömrəsinin ilk 6 rəqəmi:
1234 5678 9012 3456
İlk altı rəqəm kartı verən şirkəti müəyyən edir. Məsələn:
4xxx xx: Visa kartlar,
51xx xx – 55xx xx: Mastercard kartları,
6011xx, 644x xx, 65xx xx: Discover kartları,
34xx xx, 37xx xx: Amerikan Express kartları,
x hərfləri ilə göstərilən nömrələr müxtəlif şirkətlərin kartında fərqli olur.
Kartın yeddincidən etibarən sonrakı doqquz rəqəmi:
1234 5678 9012 3456
9 rəqəm müştərini təyin edir və bu doqquz rəqəm ilə 1 trilyon fərqli alqoritm mövcuddur.
Kartın Son rəqəmi:
1234 5678 9012 3456
Son rəqəm düzəliş və ya nəzarət rəqəmidir. Kart nömrəsinin təsdiqlənməsi üçün verilən bir rəqəmdir. Bu yazı Luhn Alqoritmi görə verilir. Luhn Alqoritmi – ABŞ alimi Hans Peter Luhn tərəfindən kartların IMEI nömrələrinin doğruluğunu yoxlamaq üçün yaradılmışdır.
Bank kartlarının arxasındakı CVV/CVC şifrə nə üçündür?
Kartları üzərindəki CVV/CVC şifrə kredit və ya debet kartlar ilə həyata keçirilən onlayn əməliyyatlar zamanı təhlükəsizliyi təmin edən gizli şifrədir. CVV/CVC şifrələr internet vasitəsi ilə ödənişlərin həyata keçirilməsi zamanı mühafizə elementi qismində istifadə olunur, belə ki, CNP-transaksiyalarının aparılması vaxtı əməliyyatın həyata keçirilməsində nə istifadəçi özü, nə də onun kartı iştirak etmir. Bu şifrələr səlahiyyəti olmayan hər hansı bir şəxsin sizin hesab nömrənizi ələ keçirməsi halında kartın sahiblərinə əlavə təhlükəsizlik imkanı yaradır. CVV/CVC kartın üzərində çap edilmir, yalnız kartın arxasında maqnit lent üzərində yerləşir. Pin-koddan fərqli olaraq bu şifrəni dəyişmək mümkün deyil.
Şifrə müxtəlif ödəniş şirkətləri tərəfindən fərqli formalarda adlandırılır:
- VİSA – CVV (Card Validation Value)
- MasterCard – CVC (Card Validation Code)
- American Express, JCB Card, Discover – CID (Card Identification Number)
Şifrələrin yeri və rəqəmlərin sayı kartın növündən asılı olaraq dəyişir. VİSA, MasterCard, Discover-də kartın arxasındakı imza panelində görünən ədədin son 3 rəqəmdir. American Express-də isə kartın qabağında, sağ tərəfdə olan 4 rəqəmdir.
Məlumat üçün qeyd edim ki, dünyada ilk bank kartı 1951-ci ildə Nyu-Yorkda yerləşən Long Island Bank tərəfindən buraxılıb. 1959-cu ildən isə kağız (karton) kartlar plastik kartlarla əvəz edilməyə başlanıldı və ilk plastik kart buraxan bank American Express Bank oldu. SSRİ-də isə ilk plastik kart 1986-cı ildə Vneştorqbank tərəfindən buraxılıb və kartın ilk nümunəsi isə M. Qorbaçov-a təqdim edilmişdi.
Müəllif: Elnur Quliyev
Plastik kartların növləri və mahiyyəti
